ಕುಸುಮ ಷಟ್ಪದಿ (ಗೀತೋಪದೇಶ)

ಗೀತೆಯನು ನೀಡಿರುವ
ದಾತನವ ಪರಮಾತ್ಮ
ನೀತಿಯನು ಬೋಧಿಸಿಹ ಬುವಿಯ ಧರ್ಮ |
ಆತುರದ ಮನಗಳಿಗೆ
ಕಾತುರದ ಸಮಯಕ್ಕೆ
ನಾಥ ನೀಡಿದ ನಮಗೆ ಬದುಕೊ ಮಾರ್ಗ ||

ಯುದ್ಧ ಭೂಮಿಯ ಬದುಕು
ಗೆದ್ದು ಬಾಯೆಂದಿಹನು
ಬುದ್ಧಿ ಮಾತನು ಹೇಳಿ ಭಗವಂತನು |
ಮದ್ದು ಗುಂಡುಗಳಿಲ್ಲ
ಯುದ್ಧ ಮನದಾಳದಲಿ
ಬುದ್ಧಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಲೀ ಪೆದ್ದು ಮನವ ||

ಕೆಲಸವನು ಮಾಡುತಿರು
ಫಲ ಕೊಡುವ ಪಾತ್ರನಿರೆ
ಕೆಲಸ ಮಾಡದೆ ಬೇರೆ ದಾರಿಯಿಲ್ಲ |
ಕೆಲವರಿರೆ ಸಾತ್ವಿಕರು
ಕೆಲ ರಾಜ ತಾಮಸಿಕ
ಬೆಳೆಸು ಸಾತ್ವಿಕತೆ ಮುಕ್ತಿಯನು ಪಡೆಯೆ ||

ಕಾಯವಿದು ನಶ್ವರವು
ಸಾಯುದಿಹ ಆತ್ಮ ನೀ
ಕಾಯುವುದು ನಿನಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ಕಾಯ |
ಮಾಯೆಯಾ ಪರದೆಯನು
ಹಾಯಾಗಿ ತೊಲಗಿಸುವ
ಜೀಯ ನಮಿಸುವೆ ನಿನಗೆ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||

ಸೀತಾಯಣ

ವೇದವತಿಯೇ ಭೂಮಿ ಸುತೆಯೇ
ಆದೆ ಜಾನಕಿ ಜನಕ ಪುತ್ರಿಯೆ
ಧಾಮ ಮಿಥಿಲೆಯು ನಾಮ ಮೈಥಿಲಿ
ತಂಗಿಯರ ಅಭಿಮಾನ ಪುತ್ತಳಿ

ಬಿಲ್ಲು ಹರನದು ಮುರಿದು ರಾಮನು
ಎಲ್ಲ ರಾಜರ ಸೊಲ್ಲ ತಡೆದನು
ವರಿಸಿ ಸೀತೆಯ ಹೃದಯ ಗೆಳತಿಯ
ತಂದನೂರಿಗೆ ಮನದ ಒಡತಿಯ

ಹೊರಟು ನಿಂತಳು ವನದ ವಾಸಕೆ
ತೊರೆದು ಅರಮನೆ ದೀರ್ಘ ಕಾಲಕೆ
ಜಿಂಕೆ ಕಂಡಳು ಆಸೆ ಪಟ್ಟಳು
ಬಂದ ರಾವಣ ಬಂದಿಯಾದಳು

ರಾಮ ಭದ್ರೆಯ ಹುಡುಕಿ ಬಂದನು
ಹನುಮ ಸೀತೆಯ ಜಾಡು ಕಂಡನು
ಲಂಕೆ ಸುಟ್ಟಿತು ಯುದ್ಧ ನಡೆಯಿತು
ಅಸುರ ರಾಜನ ಎದೆಯು ಸೀಳಿತು

ಅಗ್ನಿ ಒರೆತವ ಗೆದ್ದು ನಿಂತಳು
ಮತ್ತೆ ಕಾಡಿನ ಪಾಲು ಆದಳು
ಅವಳಿ ಪುತ್ರರ ತಾಯಿಯಾದಳು
ಕೊನೆಗೆ ತಾಯಿಯ ಮಡಿಲ ಪಡೆದಳು

ವಂದಿಪೆನು ಶಾರದೆಗೆ

ವಂದಿಸುವೆ ಪೊಡಮಡುವೆ ತಾಯೆ ಶಾರದೆಯೆ

ಕಂದ ನಿನ್ನವನು ನಾ ಸಲಹಿ ಎನ್ನ ಕಾಯೆ

ಅಕ್ಕರದ ಅಕ್ಕರೆಯ ಅರಿವ ಎನಗೆ ನೀಡೆ

ಮಿಕ್ಕಿರುವ ಬದುಕಿಗೆ ಬೆಳಕ ಹಾಡು ಹಾಡೆ

ಪುಸ್ತಕದಲಿ ದೇಗುಲವ ತೋರಿದೆ ನನಗೆ

ಮಸ್ತಕದ ದೇಗುಲದಿ ಸದಾ ಪೂಜೆ ನಿನಗೆ

ಶ್ವೇತವಸ್ತ್ರದ ರಾಣಿ ಹರಸು ವೀಣಾ ಪಾಣಿ

ಜ್ಯೋತಿ ಬೆಳಗುವೆ ನಿನಗೆ ಸ್ವೀಕರಿಸು ವಾಣಿ

ಮೀಯಿಸು ನನ್ನನ್ನು ಜ್ಞಾನದಾ ಜಲದಲ್ಲಿ

ತೋಯಿಸು ಮತಿಯನ್ನು ಕಲಿವ ಆಸೆಯಲಿ

ಕಲಿಕೆಯೇ ಮೆಟ್ಟಿಲು ನಿನ್ನ ತಾಲಪುವ ದಾರಿ

ಕಲಿಯುವೆನು ದಿನನಿತ್ಯ ನಿನ್ನ ಪದಾದ ಕೋರಿ

ಚೆಲುವೆಯರು

ತುರುಬಲಿ ತಾರೆಗಳ ಬಂಧಿಸಿ,

ಚಂದ್ರ ತಿಲಕವ ಧರಿಸಿ,

ಕಪ್ಪು ಸೀರೆಯನುಟ್ಟ ಅಂದ,

ಚೆಲುವೆ ನೀ ಬಂದೆ ಎಲ್ಲಿಂದ?

ಯಾವ ಲೋಕದ ಚೆಲುವೆ ನೀನು?

ದಾರಿ ತಪ್ಪಿ ಬಂದೆಯೇನು?

ನನ್ನ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಹಬ್ಬ ತಂದು,

ಇದಿರು ನಿಂದಿರುವೆ ಇಂದು!

ಕನಸು ಮೂಡಿತೊ ಹೇಗೆ?

ನಾ ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿದೆ ಹಾಗೆ.

ಕಣ್ಣು ತೆರೆದೆ ನಾ ಸುಮ್ಮನೆ,

ಅಚ್ಚರಿಯೇ ಕಣ್ಣೆದುರು ಗಮ್ಮನೆ!

ಮೇಘ ಮಲ್ಲೆಯನೇರಿಸಿ,

ಸೂರ್ಯ ತಿಲಕವ ಧರಿಸಿ,

ಬೆಳಕ ಸೀರೆಯನುಟ್ಟ ತರಳೆ,

ರಮಣಿ ನೀ ಯಾರು ಹೇಳೆ?

ರಾತ್ರಿ ಕಂಡಾ ರಮಣಿ ಆಗ,

ಹೇಳದೇ ಹೋದಳೆಲ್ಲಿಗೆ ಈಗ?

ಈಗ ಕಂಡ ಈ ಚೆಂದುಳ್ಳಿ ಚೆಲುವೆ,

ಬಂದಳೆಲ್ಲಿಂದ ಹೇಳು ಮನವೆ?

ಸೋನೆ

ಸುರಿಯುತಿದೆ ಸೋನೆ ಮುಂಗಾರು ಮಳೆಯು

ಹರಿವ ನದಿ ತುಂಬಿ ಬಂದು

ಭರದಲ್ಲಿ ಸಾಗುತಿದೆ ಸಾಗರದೆಡೆ

ಬೆರೆವ ಭರದಲ್ಲಿ ಹರಿದು

ಜೀಮೂತ ಜೀಕಿ ಸುರಿಸುತಿದೆ ಮಳೆಯ

ಆಮೋದ ತಾಕಿ ಧರೆಯ

ಕಾಮವೋ ಮುಗ್ಧ ಪ್ರೇಮವೋ ಕಾಣೆ

ಸೋಮರಸದಂಥ ಗೆಳೆಯ

ಹಸಿರುಕ್ಕಿ ನಲಿವ ಸಂತಸವು ಧರೆಗೆ

ಕಸವರದ ಬಿಸಿಲು ತಾನ

ಹೊಸೆಯುತಿದೆ ಗಾನ ಬೆಸೆಯುತ್ತ ತಾಳ

ಹೊಸತಾದ ಜೀವ ಗಾನ

ಬಿಸಿಬಿಸಿಯ ತಿನಿಸ ಬಯಸುತಿದೆ ಮನವು

ಬಿಸಿ ಪೇಯದೊಡನೆ ಜೊತೆಗೆ

ಮುಸಿನಗುತ ಮಡದಿ ತಿನಿಸುಗಳ ತಂದು

ಪಿಸುಮಾತ ನುಡಿಯೆ ಒಸಗೆ

ಮಧ್ಯಮಾವರ್ತ

ಪ್ರಕಾರ: ಮಧ್ಯಮಾವರ್ತ

೫ ೩ ೫ ೩
೫ ೩ ೩
೫ ೩ ೫ ೩
೫ ೩ ೩

ಆದಿಪ್ರಾಸ ಕಡ್ಡಾಯ

ಸಾಲುಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಸ್ವರಾಕ್ಷರ ಬರುವಂತಿಲ್ಲ.

೨ ಮತ್ತು ೪ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಅಂತ್ಯಪ್ರಾಸವಿರಬೇಕು

  
ವಿಷಯ: ಮುಂಗಾರು

ಶೀರ್ಷಿಕೆ: ಸೋನೆ

ಸುರಿಯುತಿದೆ ಸೋನೆ ಮುಂಗಾರು ಮಳೆಯು
ಹರಿವ ನದಿ ತುಂಬಿ ಬಂದು
ಭರದಲ್ಲಿ ಸಾಗುತಿದೆ ಸಾಗರದೆಡೆ
ಬೆರೆವ ಭರದಲ್ಲಿ ಹರಿದು

ಜೀಮೂತ ಜೀಕಿ ಸುರಿಸುತಿದೆ ಮಳೆಯ
ಆಮೋದ ತಾಕಿ ಧರೆಯ
ಕಾಮವೋ ಮುಗ್ಧ ಪ್ರೇಮವೋ ಕಾಣೆ
ಸೋಮರಸದಂಥ ಗೆಳೆಯ

ಹಸಿರುಕ್ಕಿ ನಲಿವ ಸಂತಸವು ಧರೆಗೆ
ಕಸವರದ ಬಿಸಿಲು ತಾನ
ಹೊಸೆಯುತಿದೆ ಗಾನ ಬೆಸೆಯುತ್ತ ತಾಳ
ಹೊಸತಾದ ಜೀವ ಗಾನ

ಬಿಸಿಬಿಸಿಯ ತಿನಿಸ ಬಯಸುತಿದೆ ಮನವು
ಬಿಸಿ ಪೇಯದೊಡನೆ ಜೊತೆಗೆ
ಮುಸಿನಗುತ ಮಡದಿ ತಿನಿಸುಗಳ ತಂದು
ಪಿಸುಮಾತ ನುಡಿಯೆ ಒಸಗೆ

ತ್ರಿಪದಿಗಳು

ಪ್ರಕಾರ: ಅಂಶ ತ್ರಿಪದಿ

ರೂಪ: ಒಗಟು

ಮಾವಿನ ತಳಿರಿದೆ ಬೇವಿನ ಎಸಳಿದೆ

ಮಾವಿನ ಕಾಯಿ ಬೆಲ್ಲದ | ಸೊಗಡಿದೆ

ಯಾವುದು ಹೇಳು ಈ ಹಬ್ಬ? ||

ಪ್ರಕಾರ: ಮಾತ್ರಾಗಣ ತ್ರಿಪದಿ

ರೂಪ: ಒಗಟು

ನೀರಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುವುದು ನೀರಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವುದು

ನೀರಲ್ಲಿ ಐಕ್ಯವಾಗುವುದು | ತಿಳಿದಿರಲು 

ಯಾರಲ್ಲಿ ಹೇಳಿ ಉತ್ತರವ? ||

ಪ್ರಕಾರ: ಮಾತ್ರಾಗಣ_ತ್ರಿಪದಿ
ದತ್ತ ಪದ: ಕಾಮನಬಿಲ್ಲು

ಆಡುತಿಹ ರವಿಯಿಂದು ಮೋಡಗಳ ಹನಿಗಳಲಿ
ಮೂಡಿಹುದು ಅಲ್ಲಿ ಕಾಮನಾ | ಬಿಲ್ಲೊಂದು
ನೋಡುತಿಹ ಮುದದಿ ಕೃಷ್ಣಕವಿ ||

ಪ್ರಕಾರ : ವಿಚಿತ್ರ ತ್ರಿಪದಿ (ಅಂಶಗಣ)

ವಿಷಯ : ಸಿಂದೂರ

 
ಸಿಂದೂರ ಘರ್ಜಿಸಿತು ಬಂದೂಕ ಸಿಡಿಸಿತು 
ಅಂಧರಾ ಗೋಳು ರಕ್ತದಾ | ಮಡುವಾಯ್ತು 
ತಂದಿತು ಕರ್ಮಗಳ ಫಸಲು ||