ಮುಕ್ತಕಗಳು - ೬೫

ದಿನಮಣಿಯೊ ಲರಬೇಕು ಕರ್ತವ್ಯನಿಷ್ಠೆಯಲಿ

ಕನಕನಂತಿರಬೇಕು ಅಚಲ ವಿಶ್ವಾಸ |

ಜನಕನಂತಿರಬೇಕು ಫಲದಾಸೆ ಇಲ್ಲದೆಯೆ

ಬೆನಕ ನೀಗುವ ವಿಘ್ನ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೨೧||

ಪರಿವಾರವೆನೆ ಇಂದು ಪತಿಪತ್ನಿಯರು ಮಾತ್ರ

ಪರಿಧಿಯನು ದಾಟಿಹರು ಮಕ್ಕಳೂ ಈಗ |    

ಹರಿ ನಿನ್ನ ವಸುದೈವದಾ ಕುಟುಂಬವೆಲ್ಲೋ

ಬರಡಾಯ್ತು ಎದೆಯೇಕೆ  ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೨೨||

ಆಕಾರವಿಲ್ಲ ಬಲ್ಲೆವು ನಿನಗೆ ಪರಮಾತ್ಮ

ಸಾಕಾರ ರೂಪದಲಿ ನಿನ್ನ ಪೂಜಿಪೆವು |

ಬೇಕು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸೆ ಚಂಚಲದ ಚಿತ್ತವನು

ಸಾಕಾರ ರೂಪವೇ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೨೩||

ಎಡವಿ ಬಿದ್ದರೆ ನಾವು ಭೂಮಿಯದು ತಪ್ಪೇನು?

ಕೊಡವಿಕೊಂಡೇಳುತಿರು ಕಣ್ಣನ್ನು ತೆರೆದು |

ಕಡವ ಪಡೆದವ ನಿನಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿ ನೀಡದಿರೆ

ಮಡೆಯ ನೀನಲ್ಲವೇ? ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೨೪||

ಎಲುಬಿರದ ನಾಲಿಗೆಯು ಚಾಪಲ್ಯ ಮೆರೆಸುತಿದೆ

ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಮೂಡುತಿಹ ಜೋಕೆಯನು ಕೊಂದು |

ಕಳೆಯುತಿರೆ ಮಯ್ಯೊಳಿತು ದಿನದಿನವು ಮತ್ತೇನು

ಬಳಿಸಾರುವುದು ರೋಗ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೨೫||

ಮುಕ್ತಕಗಳು - ೬೪

ಚಿಕ್ಕ ಬೀಜದೊಳಗಿದೆ ದೊಡ್ಡ ಮರದಾ ನಕ್ಷೆ

ಚೊಕ್ಕದಲಿ ಮೊಳೆತು ಬೆಳೆಯುತ್ತ ಮರವಾಯ್ತು |

ಸಿಕ್ಕ ಸಂಸ್ಕಾರವೇ ರೂಪಿಸಿದೆ ಎಳೆಯರನು

ಲೆಕ್ಕವದು ತಪ್ಪುವುದೆ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೧೬||

ರಂಗಾದ ದಿರಿಸುಗಳು ದೇಹಕ್ಕೆ ಸಿಂಗಾರ

ಬಂಗಾರ ದೊಡವೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಿಸಿವೆ ಹೊಳಪು |

ಲಂಗು ಪಾವಿತ್ರ್ಯಸುಖ ಜ್ಞಾನ ಬಲ ಪ್ರೇಮಗಳು

ಸಿಂಗಾರ ಒಳಮನಕೆ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೧೭||

ಲಂಗು = ಕುದುರೆಯ ಬಾಯಿಗೆ ಹಾಕುವ ತಡೆ

ಕೊಟ್ಟು ಹೋಗುತಿರು ಮನುಜಾ ನಿನ್ನದೆಲ್ಲವನು

ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಲುಬೇಕು ಎಷ್ಟಿದ್ದರೇನು |

ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುವೆ ಮೂಟೆಯಲಿ ಪಾಪಪುಣ್ಯಗಳ

ಚಟ್ಟ ಹತ್ತುವ ಮೊದಲು ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೧೮||

ತ್ರಿಗುಣಗಳ ಜಗದಿ ಚಾತುರ್ವರ್ಣಗಳ ಸೃಷ್ಟಿ

ಭಗವಂತ ತೋರಿದಾ ಕಾಯಕದ ದಾರಿ |

ಅಗಣಿತದ ವರ್ಣಗಳ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ ಮಾನವನು

ಮಿಗವಾಗಿ ಮೆರೆಯುತಿಹ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೧೯||

ಉಳಿತಾಯ ಮಾಡುವುದು ಎಂತು ಈ ಕಾಲದಲಿ

ಕಳೆಯುವಾ ದಾರಿಗಳು ಹೆಚ್ಚುತಿವೆ ನಿತ್ಯ |

ಕೊಳಲಿನಾ ಸಂಗೀತ ಮಧುರವಾಗುವುದೆಂತು

ಕೊಳಲಿನಲಿ ಬಹುರಂಧ್ರ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೨೦||

ಮುಕ್ತಕಗಳು - ೬೩

ಎಲ್ಲರಾ ತಲೆಮೇಲೆ ಗಾಜಿನಾ ಛಾವಣಿಯು

ಎಲ್ಲರೂ ಅರಿತಿಲ್ಲ ಛಾವಣಿಯ ಮಟ್ಟ |

ಅಲ್ಲಿಗೇರುವವನೇ ಛಲದಂಕಮಲ್ಲ ನೀ

ನಿಲ್ಲದೆಯೆ ಮೇಲೇರು ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೧೧||

ಕೊಳುತಿಹರು ಕೊಳುತಿಹರು ಇಲ್ಲದಾ ಹಣದಿಂದ

ಬೆಲೆಯಿಲ್ಲ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಹುದು ಕಸವು |

ಒಲೆಯ ಮೇಲಿನ ಹಾಲು ಉಕ್ಕಿಹರಿ ಯುತಲಿಹುದು

ತಲೆಯ ಮೇಗಡೆ ಸಾಲ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೧೨||

ಎಲೆಯ ತಿನ್ನುವ ಕೀಟ ಚಿಟ್ಟೆಯಾಗುವ ರೀತಿ

ಬೆಳೆದು ಪಸರಿಸು ನಿನ್ನ ರೆಕ್ಕೆಗಳ ಜಗದಿ |

ಬಿಲದಿ ಇಲಿಯಾಗಿರಲು ಹೇಗೆ ನೋಡುವೆ ಜಗವ

ಕಲಿಯೆ ದೇಶವ ಸುತ್ತು  ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೧೩||

ಜಲಧಿಯಲೆಗಳ ನಡುವೆ ಧ್ಯಾನ ಮಾಡುವೆ ಹೇಗೆ

ಜಲಪಾತದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನವದು ಎಂತು? |

ಕಲಿ ಶಾಂತವಿರಿಸೆ ಮನದಾಲೋಚನೆಯಲೆಗಳ

ಉಲಿವ ಒಳಗಿನ ಬಂಧು ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೧೪||

ನವರಾತ್ರಿ ಶುಭರಾತ್ರಿ ಭಾರತೀಯರಿಗೆಲ್ಲ

ನವದುರ್ಗೆಯರ ಪೂಜೆ ಸಂಭ್ರಮದ ಸಮಯ |

ಅವಿರತವು ದಶಕಂಠ, ಮಹಿಷಾಸುರರ ದಮನ

ನವಹರ್ಷ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೧೫||

ಮುಕ್ತಕಗಳು - ೬೨

ತುಟಿಯಂಚಿನಲಿ ಬಂದ ನುಡಿಗಳಿಗೆ ಬೆಲೆಯಿಲ್ಲ

ನಟನೆಯೆಂಬುದು ತಿಳಿಯೆ ಸಮಯಬೇಕಿಲ್ಲ |

ಸಟೆಯಾಡುವುದಕೆ ಸಮ ಎದೆಯ ನುಡಿಯಾಡದಿರೆ

ತಟವಟವ ತೊರೆದುಬಿಡು ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೦೬||

ತಟವಟ = ಬೂಟಾಟಿಕೆ

ಕಸಬಿನಲಿ ಕೀಳ್ಯಾವ್ದು ಮೇಲ್ಯಾವ್ದು ಹೇಳಯ್ಯ

ಕಸವ ತೆಗೆಯುವುದರಲಿ ಕೀಳುತನವೆಲ್ಲಿ?

ಬಿಸುಡಿದರೆ ಕಸವನ್ನು ಎಲ್ಲೆಂದರಲ್ಲಿಯೇ

ಹೆಸರಾದೆ ಕೀಳ್ತನಕೆ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೦೭||

ಅನ್ನಕ್ಕೆ ಚಿನ್ನಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಕೆಯು ತರವೇನು

ಚಿನ್ನವನು ತಿನ್ನುವೆಯ ಹೊಟ್ಟೆ ಹಸಿದಿರಲು |

ನಿನ್ನ ಹೋಲಿಸಲೇಕೆ ಇನ್ನಾರದೋ ಜೊತೆಗೆ

ನಿನ್ನಬೆಲೆ ನಿನಗುಂಟು ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೦೮||

ಕಾಲಚಕ್ರವು ತಿರುಗಿ ಮುನ್ನಡೆಸುತಿದೆ ಜಗವ

ಜಾಲವಿದು ಕಾಲದಲಿ ಖೈದಿಗಳು ನಾವು |

ಚಾಲಕನು ಕಾಣಸಿಗ ತಲುಪುವುದು ಎಲ್ಲಿಗೋ

ಕೇಳುವುದು ಯಾರನ್ನು ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೦೯||

ದಾರಿದೀಪದ ಬೆಳಕು ದಾರಿಗೇ ಸೀಮಿತವು

ಕಾರಿರುಳ ಮನೆಗೆ ಬೆಳಕಾಗಲಾರದದು |

ನೂರಿರಲು ಶಿಕ್ಷಕರು ಬದುಕುವುದ ಕಲಿಸಲಿಕೆ

ತೋರುವರೆ ಒಳದೈವ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೧೦||

ಮುಕ್ತಕಗಳು - ೬೧

ಝಗಮಗಿಸೊ ದೀಪಗಳು, ಎದೆಯಲ್ಲಿ ಕತ್ತಲೆಯು

ಧಗಧಗನೆ ಉರಿಯುತಿದೆ ಬೇಕುಗಳ ಬೆಂಕಿ |

ನಿಗಿನಿಗಿಸೊ ಕೆಂಡಗಳು ಸುಡುತಿರಲು ಮನಗಳನು

ಹೊಗೆಯಾಡುತಿದೆ ಬುವಿಯು ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೦೧||

ದಶಕಂಠನದು ಒಂದು ದೌರ್ಬಲ್ಯ ಮಾತ್ರವೇ

ನಶೆಯಿತ್ತು ಪರನೀರೆ ವ್ಯಾಮೋಹವಧಿಕ |

ಯಶ ಶೌರ್ಯ ಪಾಂಡಿತ್ಯ ಬರಲಿಲ್ಲ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ

ವಿಷವಾಯ್ತು ಹೆಣ್ಣಾಸೆ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೦೨||

ತನುವ ಸುಂದರವಿಡಲು ಈಸೊಂದು ಶ್ರಮವೇಕೆ

ಮನವ ಸುಂದರವಾಗಿ ಇರಿಸೋಣ ನಾವು |

ಶುನಕ ಬಿಳಿಯಿರಲೇನು ಹೊಲಸ ತೊರೆಯುವುದೇನು

ಗುಣಕೆ ಬೆಲೆ ಮೆಯ್‌ಗಲ್ಲ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೦೩||

ನಾವು ಓಡುವುದೇಕೆ ಪಕ್ಕದವ ಓಡಿದರೆ

ಜೀವನವು ಪಂದ್ಯವೇ? ಪೋಟಿಯೇನಿಲ್ಲ |

ಸಾವು ಬರುವುದರೊಳಗೆ ಅನುಭವಿಸು ಪ್ರೀತಿಯನು

ಕೋವಿ ಗುಂಡಾಗದಿರು ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೦೪||

ಕಲಿತು ಮಾಡುವ ಕೆಲಸ ಉತ್ತಮವು ನಿಜವಾಗಿ

ಕಲೆತು ಮಾಡುವ ಕೆಲಸ ಸರ್ವೋಪಯೋಗಿ |

ಕಲೆತು ಕಲಿಯುತ ಮಾಡುವುದು ಮಹಾ ಶ್ರೇಷ್ಠವದು

ಕಲೆಯುವುದ ಕಲಿಯೋಣ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೦೫||

ಮುಕ್ತಕಗಳು - ೬೦

ಆಸೆಗಳ ಕೊಳದಲ್ಲಿ ಈಸುವುದು ಏತಕ್ಕೆ

ಹಾಸಿ ಮಲಗಿರುವ ಮೃಗವನೆಬ್ಬಿಸಿದ ಹಾಗೆ |

ಬೀಸೊ ಬಿರುಗಾಳಿಯಲಿ ಗಾಳಿಪಟ ಉಳಿಯುವುದೆ

ಆಸೆಗಳ ನಿಗ್ರಹಿಸು ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೯೬||

ನಟ್ಟಿರುಳ ಕತ್ತಲಲಿ ಮಿಂಚೊಂದು ಸುಳಿದಂತೆ

ಥಟ್ಟೆಂದು ಹೊಳೆದರಾವಿಷ್ಕಾರ ವೊಂದು |

ಬಿಟ್ಟಿ ದೊರಕಿದದೃಷ್ಟವಿತ್ತ ವರವಲ್ಲವದು

ಗಟ್ಟಿ ತಪಸಿನ ಫಲವು ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೯೭||

ಒಳಿತು ಕೆಡಕುಗಳ ಯುದ್ಧವು ನಡೆಯುತಿದೆ ನಿತ್ಯ

ಕಲಿ-ಕಲ್ಕಿಯರ ಯುದ್ಧವಿದು ಅಲ್ಲವೇನು? |

ಬಲಿಯಾಗುತಿರಬಹುದು ಪುಟ್ಟ ಕಲ್ಕಿಗಳಿಂದು

ಬೆಳೆದು ಬರುವನು ಕಲ್ಕಿ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೯೮||

ನರಜನ್ಮ ಸಿಕ್ಕಿಹುದು ಪುಣ್ಯದಾ ಶುಭಘಳಿಗೆ

ಅರಸನಾಗಿಹೆ ವಿವೇಚನೆ ಬುದ್ಧಿಗಳಿಗೆ

ವಿರಮಿಸದೆ ನಡೆ ಮುಂದೆ ಸತ್ಯದಾ ದಾರಿಯಲಿ

ಸಿರಿಪತಿಯ ಧ್ಯಾನಿಸುತ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೯೯||

ದಿನಮಣಿಯು ಚಂದಿರಗೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಸುಡುಬಿಸಿಲ

ತನಿಯಾಗಿಸುತ ಜೊನ್ನವನು ಸುರಿದ ನಗುತ |

ನಿನಗೆ ನೋವೇ ಆಗಿರಲಿ ನಗುವ ಹಂಚುತಿರು      

ಘನತೆಪಡೆವುದು ಜನುಮ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೩೦೦||

ಮುಕ್ತಕಗಳು - ೫೮

ಎದೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಭಾವಗಳು ತುಂಬಿರಲು

ನದಿಯನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿದ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಂತೆ |

ಕದಗಳವು ಬೇಕಿರಲು ಒತ್ತಡವ ಹೊರ ಹಾಕೆ

ಬಳಿಯಲ್ಲಿ ಸಖನಿರಲಿ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೮೬||

ಇರಲೇನು ಬದುಕಲ್ಲಿ ನವರಸದ ಸಮ್ಮಿಲನ

ಇರಬೇಕು ಸಮರಸವು ಬಹುಮುಖ್ಯವಾಗಿ |

ಕೊರತೆಯಾದರೆ ನೋಡು ಸಮರಸವು ನಮ್ಮಲ್ಲಿ

ಮರೆವೆ ಕೆಲ ರಸಗಳನು ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೮೭||

ಮಣ್ಣಿನಿಂದಲೆ ಊಟ ಮಣ್ಣಿನಿಂದಲೆ ಬಟ್ಟೆ

ಮಣ್ಣಿನಿಂದಲೆ ಮಹಲು ತಲೆಮೇಲೆ ಸೂರು |

ಮಣ್ಣಿನಿಂದಲೆ ಕಾಯ ಮಣ್ಣ ಸೇರುವೆ ಕೊನೆಗೆ

ಕಣ್ಣಿಗೊತ್ತಿಕೊ ಮಣ್ಣ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೮೮||

ಮಿತ್ರರಲಿ ಇರಬೇಕು ಮುಚ್ಚುಮರೆ ಇಲ್ಲದೊಲು

ಪುತ್ರರಲಿ ಭೇದವನು ಮಾಡದಿರಬೇಕು |

ಶತ್ರುಗಳ ಕ್ಷಮಿಸುತ್ತ ಸ್ನೇಹಹಸ್ತವ ಚಾಚು

ಅತ್ರಾಸ ಬದುಕೆಲ್ಲ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೮೯||

ಅತ್ರಾಸ = ಕಜ್ಜಾಯ (ಅತಿರಸ)

ಕಳೆದುಕೊಂಡರೆ ಮಾನ ಪ್ರಾಣವೇ ಹೋದಂತೆ

ಕಳೆಯು ಬೆಳೆದೆತ್ತರಕೆ ನುಂಗಿದೊಲು ಪೈರ |

ಇಳೆಯ ಜೀವನ ನರಕವೆನಿಸುವುದು, ಹಣೆಪಟ್ಟಿ

ಉಳಿಯುವುದು ಕೊನೆತನಕ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೯೦||