ಮುಕ್ತಕಗಳು - ೫೧

ಕತ್ತಲೆಯ ಕೂಪದಲಿ ಬೆಳಕು ಕಂಡರೆ ಹಬ್ಬ

ಎತ್ತಲಿಂದಲೆ ಬರಲಿ ಸುಜ್ಞಾನ ತಾನು |

ಸುತ್ತಲಿನ ದೀಪಗಳ ಭಕ್ತಿಯಲಿ ವಂದಿಸುವೆ

ಬೆತ್ತಲೆಯ ಮನದಿಂದ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೫೧||

ಉರುಳುತಿದೆ ಕಾಲವದು ಹಿಂದಿರುಗಿ ನೋಡದೆಯೆ

ತಿರುಗುತಿದೆ ಮನಸು ನೆನಪುಗಳ ಸುಳಿಯಲ್ಲೆ |

ಬರುವ ನಾಳೆಗಳ ಭಯ-ಆಸೆಗಳ ಬಲೆಯಲ್ಲೆ 

ಕರಗುತಿದೆ ದಿನವೊಂದು ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೫೨||

ಪರಕೀಯ ದಾಸ್ಯದಲಿ ಬಳಲಿದ್ದ ಭಾರತಿಯೆ

ಅರಳಿರುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಅಮೃತದಾ ಸ್ವಾದ |

ಕುರುಡಾಸೆ ಮಕ್ಕಳದು ಪಾತಕಿಗೆ ಮಣೆಹಾಕಿ

ತರದಿರಲಿ ಸಂಕೋಲೆ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೫೩||

ಸಸಿಯು ಟಿಸಿಲೊಡೆಯುವುದು ಎಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುತಲಿರಲು

ಹೊಸ ಮೋಡ ಮೂಡುವುದು ಎಲ್ಲಿ ಆಗಸದಿ

ಬಸಿರ ಸೇರುವುದೆಲ್ಲಿ ಮರುಜನ್ಮದಲಿ, ಅರಿತ

ಜಸವಂತರಾರಿಹರು ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೫೪||

ಭತ್ತದಲಿ ದೊರೆಯುವುದೆ ಬೇಳೆಯಾ ಕಾಳುಗಳು

ಹುತ್ತದಲಿ ಹಾವಿರದೆ ಹುಲಿಯಿರುವುದೇನು |

ಸುತ್ತಲಿನ ಜನ ತಪ್ಪು ಮಾಡುವುದು ಸಹಜ ಗುಣ

ಕತ್ತಿಯೆತ್ತದೆ ತಿದ್ದು ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೫೫||

ಮುಕ್ತಕಗಳು - ೫೨

ಆರು ರಿಪುಗಳು ಲಗ್ಗೆಯಿಟ್ಟಿಹವು ನರಪುರಿಗೆ

ಆರು ತಡೆವರು ಭೀಕರದ ರಕ್ಕಸರನು |

ಊರಿನೊಡೆಯನು ತಾನು ಹಿಡಿಯದಿರೆ ಖಡುಗವನು

ಗೋರಿಯಾಗ್ವುದು ಪುರವು ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೫೬||

ಅವಳ ಮೆಲುನುಡಿಯ ಸಿಹಿಗಿಂತ ಸವಿಯೇನಿಲ್ಲ

ಕವಿಯು ಬಣ್ಣಿಸಲಾರ ಎದೆಯ ಅನುಭವವ |

ಸವಿಜೇನು ತುಳುಕುತಿರೆ ತುಟಿ ನೋಟ ತಾಕುತಿರೆ

ಅವನಿಯನು ಗೆದ್ದಂತೆ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೫೭||

ಕಲಿತಿರುವ ವಿದ್ಯೆಯನು ಹಂಚುತ್ತ ಬಾಳುತಿರು

ಉಳಿಯುವುದು ನಿನ್ನಲ್ಲೆ ಬೇರೂರಿ ಮರವಾಗಿ |

ಬಳಸಿದರೆ ಖಡ್ಗವದು ಹರಿತದಾ ಆಯುಧವು 

ಬಳಸದಿರೆ ಕಿಲುಬು ಕಲೆ ಪರಮಾತ್ಮನೆ  ||೨೫೮||

ಕಾಣಿಕೆಯು ಹುಂಡಿಯಲಿ ಕಾಣಿಕೆಯು ಹೆಚ್ಚುತಿದೆ

ದೇಣಿಗೆಯು ಕೇಳದೆಯೆ ಸೇರುತಿದೆ ನೋಡಿ |

ಕಾಣಿಕೆಯು ಲಾಭಕ್ಕೊ ತಪ್ಪಿಗೋ ಭಕ್ತಿಗೋ?

ಶಾಣೆಯಾದರು ಮಂದಿ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೫೯||

ಕಳವಳದ ಘಳಿಗೆಗಳು ಬಾಳಿನಲಿ ಒರೆತಗಳು

ಕಳೆಯದಿರು ಸಂಯಮವ, ತೋರು ನೀ ಸ್ಥಿರತೆ |

ಉಳಿಬೇಕು ಪೈಪೋಟಿ ಓಟದಲಿ, ಬದುಕೆಲ್ಲ

ಮಳೆಯಲ್ಲೆ ಮೆರವಣಿಗೆ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೬೦||

ಮುಕ್ತಕಗಳು - ೫೩

ಅಕ್ಕರೆಯ ಭಾವಕ್ಕೆ ಪದಗಳೇ ಬೇಕೇನು

ಹಕ್ಕಿಗಳ ಚಿಲಿಪಿಲಿಯು ಮುದ ನೀಡದೇನು

ಉಕ್ಕಿ ಬಂದರೆ ಭಾವ ಎದೆಯ ತಾಕುವುದಲ್ಲ

ಅಕ್ಕರವು ಏಕಯ್ಯ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೬೧||

ಪಂಚಭೂತಗಳಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದಾ ದ್ರವ್ಯಕಣ

ಪಂಚಕೋಶಗಳಿರುವ ಬಂಡಿ ಈ ದೇಹ |

ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಗಳೆಂಬ ಪಂಚಾರಗಳಳೆದಿವೆ

ಪಂಚಿ ಆತ್ಮವಿರದಿರೆ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೬೨||

ಪಂಚಾರ = ಕುದುರೆ, ಪಂಚಿ = ವ್ಯರ್ಥ

ಕಡ ಪಡೆಯಲಾಗುವುದೆ ಪರರ ಸತ್ಕರ್ಮಗಳ

ದುಡಿದು ಪಡೆಯುವುದೊಂದೆ ಅದಕಿರುವ ಮಾರ್ಗ |

ಕುಡಿಯೇಳುವುದೆ ಮಾವಿನದು ಬೇವು ಬಿತ್ತಿದರೆ

ತಡವೇಕೆ ಬಿತ್ತನೆಗೆ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೬೩||

ಎರಚಿದರು ಕಸದಂತೆ ಧನವನ್ನು ಬುವಿಯಲ್ಲಿ

ಪರಿಣಯವು ಪರಿಷೆಯನು ನಾಚಿಸುವ ರೀತಿ |

ಮುರಿಯುತ್ತ ಮದವನ್ನು ವೈರಾಣು ಬಂದಿಹುದು

ವರವಿತ್ತು ಜನಕರಿಗೆ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೬೪||

ಕಷ್ಟಕಾರ್ಪಣ್ಯಗಳು ಇರದವರು ಯಾರುಂಟು

ತುಷ್ಟಿ ಹುಡುಕಲುಬೇಕು ಕಷ್ಟಗಳ ನಡುವೆ |

ದುಷ್ಟ ಕಷ್ಟಗಳ ಪ್ರಭಾವ ಕುಂದಿಸೆ ನಿತ್ಯ

ಇಷ್ಟದೇವರನು ನೆನೆ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೬೫||

ಮುಕ್ತಕಗಳು - ೫೪

ಪೊಂಗದಿರು ಸುರಿಯುತಿದೆ ಆಗಸದ ಮಡಿಲಿಂದ

ಚಂಗದಿರ ನಡೆಸುತಿರೆ ಸಪ್ತಾಶ್ವ ರಥವ |

ತಂಗದಿರ ಮರೆಯಾದ ನಾಚಿಕೆಯ ಮುಸುಕಿನಲಿ

ರಂಗು ಬಂದಿದೆ ಬುವಿಗೆ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೬೬||

ನಿಶೆಯ ನಶೆಯಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಹ ಇಹದ ಜಗಕೆಲ್ಲ

ಉಷೆಯು ಕಳೆಯುವಳು ನಿದಿರೆಯ ಮಾದಕತೆಯ |

ಭಿಷಜ ಜಾಡ್ಯವ ಕಳೆಯೆ ಓಷಧಿಯ ನೀಡುವೊಲು

ಉಷೆಯು ಕೊಡುವಳು ರವಿಯ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೬೭||

ಭಿಷಜ = ವೈದ್ಯ

ಅಮ್ಮನೊಲು ಪೊರೆಯುವ ಪ್ರಕೃತಿಯೇ ಇತ್ತಿರುವ

ನಮ್ಮದೇ ಪರಿಸರವು ನಮ್ಮ ಮನೆಯಂತೆ |

ಸುಮ್ಮನೇ ಹಾಳ್ಗೆಡವಿ ತಿಪ್ಪೆಯನು ಮಾಡಿದರೆ

ಗುಮ್ಮನಂತಾಗುವುದು ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ || ೨೬೮||

ಮಗುವಿನಾ ನಗೆಗಿಂತ ಹಿರಿಮದ್ದು ಉಂಟೇನು

ದುಗುಡ ದುಮ್ಮಾನಗಳ ಕಳೆಯುವುದು ಚಣಕೆ |

ಜಗದ ಕೋಟಲೆಗಳೇ ಕಾಡಿರಲು ಎಡೆಬಿಡದೆ

ಮಗುವಂತೆ ನಕ್ಕುಬಿಡು ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೬೯||

ಅನೃತ ರಾಗದ್ವೇಷ ಅತಿಕಾಮ ಮದಗಳೇ

ಅನವರತ ಮನುಜನನು ಬಗ್ಗುಬಡಿ ದಿಹವು |

ಮನಗಳಿಗೆ ಕಿಲುಬು ಹಿಡಿಸುವ ಆಮ್ಲಗಳಿವೆಲ್ಲ

ಮನವ ತೊಳೆ ಕಿಲುಬ ಕಳೆ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೭೦||

ಮುಕ್ತಕಗಳು - ೫೫

ಕರವೀರಪುರದಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿರುವ ಲಕುಮಿಯೇ

ಪೊರೆ ನೀನು ಪುತ್ರರನು ಉಸುರಿರುವ ತನಕ |

ತರುವೆ ನೀ ಭಕುತರಿಗೆ ಸಾಯುಜ್ಯ ಪದವಿಯನು

ತೊರೆದಾಗ ಅತಿಯಾಸೆ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೭೧||

ಸಾಯುಜ್ಯ = ಮೋಕ್ಷ

  

ನಡೆದಿಹೆವು ಪ್ರತಿದಿನವು ಜವರಾಯ ಇರುವೆಡೆಗೆ

ಕೊಡನಲ್ಲ ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಅರೆಘಳಿಗೆ ಕೂಡ |

ಕೊಡ ನಮಗೆ ಬೇರೆ ದಾರಿಯ ಹಿಡಿಯಲಾಸ್ಪದವ

ಬಿಡದೆ ನೆನೆಯುತಿರು ಇದ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೭೨||

ರಾಮನಾಮವ ಜಪಿಸಿ ದಾರಿಕೆಟ್ಟವರಿಲ್ಲ

ಶ್ಯಾಮಸುಂದರನ ನೆನೆವಗೆ ಶೋಕವಿಲ್ಲ |

ಕಾಮವನು ನಿಗ್ರಹಿಸೊ ಶಕ್ತಿ ಬೆಳೆದರೆ, ಪರಂ

ಧಾಮದಾ ದಾರಿಯದು ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೭೩||

ಕಸವ ತುಂಬದಿರಿ ಎಳೆಯರ ಉದರ ಮಸ್ತಕಕೆ

ಕಸುವು ಬೇಕಿದೆ ತಮ್ಮ ಬದುಕ ಸಾಗಿಸಲು |

ಸಸಿಗೆ ನೀಡಿದರೆ ಪರಿಶುದ್ಧ ಜಲ ವಾಯುಗಳ

ಫಸಲನೀಯುವುದಧಿಕ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೭೪||

ಸಾಗರದ ನೀರಿನೊಳು ಧ್ಯಾನವದು ಸಾಧ್ಯವೇ

ಜೋಗದಾ ಧಾರೆಯಲಿ ಮೀಯುವುದು ಉಂಟೆ |

ಆಗುವವು ಕಾರ್ಯಗಳು ಸೂಕ್ತದಾ ಪರಿಸರದಿ

ನೀಗಿಸಿರೆ ಅಡೆತಡೆಯ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ || ೨೭೫||

ಸ್ವಾರ್ಥ

ಅಯ್ಯೋ ಅದೆಷ್ಟು ಸ್ವಾರ್ಥಿಗಳು ನಾವು!

ನಮ್ಮ ಮೇಲೆ ನಮಗೇಕೆ ಇಷ್ಟೊಂದು ಪ್ರೇಮ?

ಸ್ವಾರ್ಥವೇ ನಡೆಸುತಿದೆ ಈ ಜಗದ ಸಂತೆ,

ಉಗಿಬಂಡಿಯ ನಡೆಸುವ ನಿಗಿನಿಗಿ ಕೆಂಡದಂತೆ!

ಪತಿಪತ್ನಿಯರಾ ಧರ್ಮ, ತಾಯಿ ಮಕ್ಕಳ ಪ್ರೇಮ,

ಗುರುಶಿಷ್ಯರಾ ನಂಟು, ಗೆಳೆಯ ಗೆಳತಿಯರ ಸ್ನೇಹ,

ಎಲ್ಲ ಸಂಬಂಧಗಳಾಗಿವೆ ಸ್ವಾರ್ಥದಾ ಕೊಂಡಿಗಳು,

ಓಡುತಿವೆ ಹುರುಪಿಂದ ಹುರುಪಿನಲಿ ಉಗಿಬಂಡಿಗಳು!

ಏಣಿಯಾ ಅಗತ್ಯ ಈಗ ಸೂರು ಮುಟ್ಟುವ ತನಕ,

ಹಳೆಯ ಕೊಂಡಿಗಳ ಕಳಚಿ ಹೊಸತ ಜೋಡಿಸುವ ತವಕ.

ಕಾಣದಾ ಎನನ್ನೋ ಸಾಧಿಸುವ ಅಪೇಕ್ಷೆ,

ಸ್ವಾರ್ಥದಾ ಜಗದಲ್ಲಿ ಸಂಬಂಧಗಳಿಗೆ ಪರೀಕ್ಷೆ!

ಅಷ್ಟು ಆತುರವೇಕೆ ನಿಧಾನವಿರಲಿ,

ತಿರುಗುತಿದೆ ಬುವಿಯು ಸಾವಧಾನದಲಿ.

ಸ್ವಾರ್ಥವು ಸೆಳೆದಾಗ ಯೋಚಿಸು ಒಮ್ಮೆ,

ಮರೆಯದೆ ಪ್ರೀತಿ, ವಾತ್ಸಲ್ಯ, ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಹಿರಿಮೆ!

ಮುಕ್ತಕಗಳು - ೪೫

ಚಪಲದಾ ಮನಸಿಂದು ಅಂಕೆಯೇ ಇಲ್ಲದೇ

ಕಪಿಯಂತೆ ಕುಣಿಯುತಿರೆ ಎಲ್ಲೆಯಿರದಂತೆ |

ಉಪಯೋಗವೇನಿಲ್ಲ ಚುಚ್ಚುವುವು ಮಳ್ಳುಗಳು

ಜಪಮಾಲೆ ನೀಡದಕೆ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೨೧||

ಗೆದ್ದವರ ಬಿದ್ದವರ ಕಥೆಯು ಇತಿಹಾಸವೇ

ಇದ್ದವರು ಸುಮ್ಮನೆಯೆ ನೆನಪಾಗರಲ್ಲ |

ಗೆದ್ದಲಿನ ಮನದ ಕುಹಕಿಗಳು ಕಥೆಯಾಗುವರೆ

ಸದ್ದಿರದೆ ಕರಗುವರು ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೨೨||

ಎತ್ತರಕ್ಕೊಯ್ದರೂ ಮನುಜನನು ವಿದ್ಯೆಯೇ 

ಮತ್ತದೇ ಪೀಠದಲಿ ನಿಲಿಸೊ ಬಲವುಂಟೆ? |

ಬಿತ್ತಿಬೆಳೆಸುತಿರೆ ಆದರ್ಶ ನಡೆ ನುಡಿಗಳನು

ಕುತ್ತಿರದು ಪೀಠಕ್ಕೆ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೨೩||

ಚಂದದಲಿ ತಿಳಿಹೇಳಿ ಅಕ್ಕರವ ಕಲಿಸಿರುವೆ

ಮಂದಮತಿ ಮಂಡೆಯಲಿ ಬೀರಿ ಬೆಳಕನ್ನು |

ಬಿಂದಿಗೆಗೆ ತುಂಬಿಸಿದೆ ಅಮೃತದಾ ಸಾರವನು

ವಂದಿಪೆನು ಗುರುದೇವ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೨೪||

 

ಬಿರಿದರೂ ವನಸುಮವು ಅರ್ಚನೆಗೆ ಸಿಗದಲ್ಲ

ಪರಮಪುರುಷನ ಪಾದ ಸೇರದಳಿಯುವುದು |

ತೊರೆ ಕಾಡ ಹಿಡಿ ನಾಡ ಮೂಢ ಸನ್ಯಾಸಿಯೇ

ವರವಾಗು ಪುರಜನಕೆ ~ ಪರಮಾತ್ಮನೆ ||೨೨೫||